Hà thủ ô, hà thủ ô có tác dụng gì, hà thủ ô trắng

Hà thủ ô là gì ?

- Hà Thủ Ô hay Hà Thủ Ô đỏ, vì nó có sắc đỏ, cũng để tránh nhầm với cây Hà Thủ Ô trắng (Streptocaulon juventa) (Lour),Merr, họ Thiên Lý Asclepiadaceae. Hà thủ Ô đỏ, còn gọi là “giao đằng”, là cây dây, ý nói thứ dây này luôn luôn quấn vào nhau, hay “dạ hợp”, dạ là đêm, ý nói ban đêm chúng quấn lấy nhau. Vị thuốc là rễ hay dây của cây Hà Thủ Ô Polygonum multiflorum Thunb, tên mới, hiện nay: Fallopia multiflora, họ rau răm Polygonaceae.

Hà thủ ô

Hình ảnh cây hà thủ ô và đặc tính sinh trưởng

Hà thủ ô đỏ là một loại dây leo, sống nhiều năm. Sống len lỏi và bám vào các cây khác. Mọc hoang ở các tỉnh tây Bắc, và miền Trung Việt Nam. Đôi khi phát hiện tại Tây Nguyên.

- Rễ phát triển mạnh mẽ thành củ và củ có dạng hình trụ . Củ có trọng lượng tốt đa 1.5-2kg đối với hà thủ ô sống lâu năm. Bên trong phần lõi củ có 2 màu là trắng và đỏ, tương ứng với 2 loại hà thủ ô đỏ và hà thủ ô trắng. Phía ngoài vỏ củ có màu nâu xám đặc trưng . Đôi khi củ có phân nhánh thành các chi củ nhỏ hơn.

-Thân cây thuộc dạng thân bò, mềm và có màu xanh. Thân dài từ 1-3m.

-Lá  phía ngoài nhẵn, có màu xanh tía. Lá mọc so le, có cuống dài. Phiến là hình tim hẹp, đầu lá nhọn, mép nguyên hoặc hơi lượn sóng. Cả hai mặt xanh, nhẵn. Lá mỏng màu nâu nhạt, ôm sát thân cây 

-Hoa  nhỏ, màu trắng, mọc thành chùm, nhiều nhánh. Bầu hình 3 cạnh, vòi ngắn gồm 3 cái rời nhau. 

 

Hà thủ ô có tác dụng gì

-Cách thu hoạch và bảo quản :

+ Hà Thủ Ô đỏ, sau khi đào, rửa sạch, có thể bổ nhỏ, phơi khô, bảo quản. Khi sử dụng phải tiến hành chế biến tiếp. Trước hết đem các miếng Hà Thủ Ô ngâm với nước vo gạo (nước gạo, mới vo) từ 12-24 giờ thỉnh thoảng khấy đảo, để loại bớt chất chát.

+ Sau đó rửa sạch, tiếp đó là chế với đậu đen.

+ Có thể lấy nước sắc của đậu đen (1kg Hà Thủ Ô, 100-200g đậu đen ).
Trước hết đem đậu đen nấu nhừ, vài lần.
+ Gạn lấy nước.
+ Cho nước này vào nấu Hà Thủ Ô.
+ Xếp các miếng Hà Thủ Ô vào nồi, miếng to xếp xuống dưới, miếng nhỏ để lên trên, cần đổ ngập nước 2cm, đun nhiều giờ cho đến khi Hà Thủ Ô chín tới lõi.
+ Lấy Hà Thủ Ô ra, bỏ lõi, thái mỏng. Lấy dịch nấu còn lại, tẩm nhiều lần, vừa tẩm vừa phơi, cho đến hết dịch nấu.
+ Cuối cùng phơi thật khô

Thành phần hóa học hà thủ ô và  Hà thủ ô có tác dụng gì ?

-Nhóm thứ nhất Anthranoid
 + Anthranoid, chiếm tới tỉ lệ 1,7% là những thành phần gây tăng nhu cầu ruột, và làm cho phân bị nát lỏng, có lợi cho trường hợp viêm đại tràng thể nhiệt, phân bị táo bón. Trong các thành phần loại này bao gồm chrysophanol: C15H10O4,, emodin: C15H10O5,rhein: C15H8O6, chrysophanol anthron: C15H12O3, rhapontin: C21­H24O9,    2, 3, 5, 4  Tetrahydroxystiben – O-↓ – D – glucosid.

- Nhóm thứ hai (tannin)
 +Tannin là những thành phần, đưa lại vị chát cho các vị thuốc Đông dược nói chung. Nó có lợi cho các trường hợp viêm đại tràng thể hư hàn, đại tiện nát lỏng, song bất lợi cho các trường hợp viêm đại tràng thể nhiệt, đại tiện táo bón.

+ Ngoài ra, trong vị thuốc còn có các chất đạm (1,1%), chất béo (3,10%), tinh bột (45,2%), chất vô cơ (4,5%), các chất tan trong nước lên tới 26,4%. Một chất khá quan trọng có trong Hà Thủ Ô, đó là hợp chất lexitin, một phosphatid, là sự kết hợp của acid glycerophosphoric với một phân tử cholin và hai phân tử acid béo. 

Công dụng của hà thủ ô đỏ

- Công năng – chủ trị:
Theo y học cổ truyền, Hà Thủ Ô có vị đắng, chát. Tính ấm. Quy vào hai kinh: can, thận.

-Các tác dụng của Hà thủ ô
Nhuận tràng
Làm tăng nhu động ruột do các thành phần anthranoid, do đó làm xúc tiến khả năng tiêu hóa của dạ dày và ruột. Hà thủ ô được dùng trong các trường hợp đại tiện táo kết, tiêu hóa kém. 

Hà thủ ô có tác dụng gì ?

Bổ can thận
Dịch nước sắc của Hà Thủ Ô đỏ chế, liều 0,35g trên chuột đa cắt bỏ tuyến thượng thận, có khả năng làm tăng tích lũy đường glycogen ở gan lên 6 lần. Được dùng trong các trong các trường hợp can thận, âm hư, gây đau lưng, mỏi gối, yếu gân cốt, di tinh, liệt dương, tiểu đường, tăng mỡ máu và nhất là những trường hợp vừa tăng đường huyết, vừa tăng cholesterol. Tác dụng này chỉ có ở Hà Thủ Ô chế.

Tác dụng bổ thần kinh
Lexitin trong Hà thủ ô còn có tác dụng làm cường tim ếch cô lập, giúp tạo hồng cầu tốt hơn.  phụ nữ khí hư bạch đới, kinh nguyệt không đều. Các trường hợp da xanh, thiếu máu, gầy còm,

Ức chế trực khuẩn lao
Nước sắc Hà Thủ Ô đỏ có tác dụng ức chế trực khuẩn lao.

Chống oxy hóa
Dịch chiết cồn Hà Thủ Ô đỏ còn có tác dụng hạ cholesterol đối với chuột cống, liều 1,5g/ml(nước sắc). Hà Thủ Ô đỏ còn có tác dụng chống oxy hóa.

Chữa tóc bạc sớm
Hà Thủ Ô đỏ là vị thuốc bổ huyết. Do vậy, những người tóc bạc sớm cholesterol tăng, dùng rất tốt.